




जेव्हा विजेच्या दिव्यांमधून विद्युत प्रवाह जातो तेव्हाच दिवा लागतो आणि जेव्हा विद्युत परिपथ पूर्ण होतो तेव्हाच हे घडू शकते. सोडिअम क्लोराइड NaCl, कॉपर सल्फेट CuSO4, सल्फ्युरिक अॅसिड H2SO4 व सोडिअम हायड्रॉक्साइड NaOH ही जलीय द्रावणे वापरली तर विद्युत परिपथ पूर्ण होतो असे दिसून येते. याचा अर्थ असा की ही विद्युत द्रावणे विद्युत वाहक आहेत. विजेच्या तारेमधून वीज वाहून नेण्याचे कार्य इलेक्ट्रॉन करतात. द्रावण किंवा द्रव यांमधून वीज वाहून नेण्याचे काम आयन करत असतात. परिपथामध्ये जेव्हा द्रव किंवा द्रावण असते तेव्हा त्यात दोन तारा/कांड्या किंवा पट्ट्या बुडवल्या जातात. त्यांना विद्युत अग्र (Electrode) असे म्हणतात. तर विद्युतअग्र सामान्यतः विद्युतवाहक स्थायूचे बनवतात. बॅटरीच्या ऋण टोकाला वाहक तारेने जोडलेले विद्युतअग्र म्हणजे ऋणाग्र (Cathod) तर बॅटरीच्या धनटोकाला जोडलेले विद्युतअग्र म्हणजे धनाग्र (Anode) होय.

गतीचे नियम

वस्तूची गती

चाल व वेग

चाल व दिशा यांचा वेगावर होणारा परिणाम

एकरेषीय एकसमान व नैकसमान गती

एकसमान गतीसाठी अंतर – काळ आलेख

एकसमान गतीकरिता वेग – काल आलेख

आलेख पद्धतीने गतीविषयक समीकरणे

विस्थापन – काल संबंधाचे समीकरण

एकसमान वर्तुळाकार गती

एकसमान वर्तुळाकार वेगाची दिशा काढणे

न्यूटनचे गतीविषयक नियम

न्यूटनचा गतिविषयक दुसरा नियम

उदाहरणे

गतीचे प्रकार

गतीविषयक समीकरणे

एकसमान व नैकसमान गती

वेग आणि त्वरण

गतीची आलेखात्मक मांडणी

न्यूटनचा गतविषयक तिसरा नियम

संवेग अक्षय्यतेचा सिद्धांत

त्वरण

गति

अंतर आणि विस्थापन

गतीचे नियम

विस्थापन आणि अंतर

जडत्व, संवेग आणि बल

न्यूटनचा गतिविषयक दुसरा नियम (उदाहरण)

गती
कार्य आणि उर्जा

कार्य आणि ऊर्जा प्रस्तावना

वस्तूचे विस्थापन

धन, ऋण व शून्य कार्य

उदाहरणे

ऊर्जा

गतिज ऊर्जेचे समीकरण

स्थितिज ऊर्जा

स्थितिज ऊर्जेचे समीकरण

मुक्तपतन

शक्तीवर आधारित काही उदाहरणांचा अभ्यास करूयात

कार्यावर आधारित प्रयोग

कार्य

ऊर्जा अक्षय्यतेचा नियम

का््श आणण जा

शक्ती

शक्ती

कार्याचे एकक

ऊर्जा रूपांतरण

स्थितिज ऊर्जा

गतिज ऊर्जा

ऊर्जा, ऊर्जेचे प्रकार, ऊर्जेचे रूपांतरण

कार्य आणि ऊर्जा
धाराविद्यूत

विभव

व्होल्ट

विद्युत रोध (Resistance) आणि ओहमचा नियम

विद्युत परिपथ

वाहक आणि विसंवाहक

ओहमचा नियम व रोधकता

रोधांची जोडणी आणि परिणामी रोध

एकसर जोडणी उदाहरणे

वाहकाचा रोध व रोधकता

समांतर जोडणी उदाहरणे

घरगुती विद्युत जोडणी

उदाहरणे भाग 1

ओहमचा नियम

एकसर आणि समांतर जोडणी

धाराविद्युत परिचय

विद्युत विभवांतर

धाराविद्युत कृती - २

समांतर परिपथ विश्लेषण

एकसर परिपथ विश्लेषण

धाराविद्युत कृती - १

विद्युतधारा

धातूंची रोधकता

विभवांतर

धारा विद्युत

रोधांची समांतर जोडणी

धाराविद्युत - शक्ती

बदलणारा रोध
द्रव्याचे मोजमाप

प्रस्तावना

संयुगाची रायायनिक सूत्रे

स्थिर प्रमाणाचा नियम

अणू आकार (Size of Autom )

अणूचे वस्तुमान (Mass of Autom)

मूलद्रव्यांच्या रासायनिक संज्ञा

रेणूवस्तुमानाची संकल्पना

मोलची संकल्पना

संयुजा

मूलके

रासायनिक संयोगाचे नियम

अणू - आकार, वस्तुमान, संयुजा

मूलद्रव्यांच्या रासायनिक संज्ञा

रेणुवस्तुमान

विज्ञान कुपी

अणु द्रव्यमान

ॲव्हागॅड्रो अंक
आम्ल, आम्लारी व क्षार

जरा डोके चालवा

आयनिक संयुगे

आम्ल व आम्लारीचे वर्गीकरण

आम्लाची आम्लारिधर्मता व आम्लारींची आम्लधर्मता

आम्ल व आम्लारीची संहती

द्रावणाचा सामू

आम्ल व आम्लारींची क्रियाशीलता

धातूंबरोबर आम्लांची अभिक्रिया

धातूंच्या ऑक्साइडबरोबर आम्लांची अभिक्रिया

अधातुंच्या ऑक्साइडबरोबर आम्लारींची अभिक्रिया

क्षार

स्फटिकजल

पाण्याचे विद्युत अपघटन

आयनिक संयुगे व विद्युतवाहकता

प्रस्तावना

वैश्विक दर्शक

अऱ्हेनिअसचा आम्ल व आम्लारी सिद्धांत

विद्युत अपघटन

आम्ल आम्लारी व क्षार

आयनिक संयुगाचे विचरण
वनस्पतींचे वर्गीकरण

वर्गीकरणाचा आधार

उपसृष्टी - अजीबपत्री वनस्पती - थॉलोफायटा

ब्रायोफायटा, टेरिडोफायटा

उपसृष्टी - बीजपत्री, अनावृत्तबीजी

वनस्पतींचे वर्गीकरण

वनस्पतींचे वर्गीकरण

वनस्पतींचे वर्गीकरण

वनस्पतींचे वर्गीकरण

प्रस्तावना, सृष्टी
परिसंस्थेतील उर्जाप्रवाह

अन्नजाळे

ऊर्जेचा प्रवाह ही एकेरी वाहतूक

जैव-भू-रासायनिक चक्राचा अर्थ

कार्बन चक्र

नायट्रोजन चक्र

प्रस्तावना

पोषण पातळी

अन्नसाखळी

ऑक्सिजन चक्र

नायट्रोजन चक्र
उपयुक्त व उपद्रवी सूक्ष्मजीव

प्रस्तावना सूक्ष्मजीव

जरा डोके चालवा

किण्व

पाव कसा बनतो?

जैव उपचार

पेनिसिलीन

इतर रोगकारक सूक्ष्मजीव

रायझोबिअम

उपद्रवी सूक्ष्मजीव

उपयुक्त आणि उपद्रवी सूक्ष्मजीव
पर्यावरणीय व्यवस्थापन

प्रस्तावना

घनकचऱ्याचे स्त्रोत

आपत्तीमध्ये जखमी झालेल्या आपद्ग्रस्तांना प्रथमोपचार

पर्यावरणीय व्यवस्थापन

रुग्णाचे / आपद्ग्रस्ताचे वहन कसे करावे?

हवामान

घनकचरा व्यवस्थापनाची आवश्यकता

घनकचरा व्यवस्थापनाची 7 तत्त्वे

मुलांनो, परिसरातील विविध घटकांची म्हणजेच टाकाऊ पदार्थाची यादी करा

कचऱ्याच्या विघटनासाठी लागणारा कालावधी

घनकचरा व्यवस्थापनामध्ये आपली मदत

आपत्ती व्यवस्थापन

हवामानशास्त्र

घनकचरा व्यवस्थापन : काळाची गरज
माहिती संप्रेषण तंत्रज्ञान

माहीती संप्रेषण तंत्रज्ञान

मायक्रोसॉफ्ट एक्सेलशी मैत्री

संगणकाचे कार्य कसे चालते?

मायक्रोसॉफ्ट पॉवरपॉईंट प्रेझेंटेशन

मायक्रोसॉफ्ट वर्डची ओळख

माहिती संप्रेषण आणि संगणकाच्या पिढ्या

प्रस्तावना

संगणकाच्या पिढ्या

संगणकाचे महत्त्वाचे घटक

वर्ड प्रोसेसर

वेब ब्राउझर

विज्ञान आणि तंत्रज्ञानामध्ये माहिती संप्रेषणाचे महत्त्व
प्रकाशाचे परावर्तन

प्रतिमा कशा बनतात

बहिर्गोल आरशातील प्रतिमा निर्मिती

सपाट आरशातील प्रतिमा निर्मिती

अंतर्गोल आरशातील प्रतिमा निर्मिती

आरशांची समीकरणे

प्रकाशाचे परावर्तन

उदाहरण

अंतर्गोल व बहिर्गोल आरशाचे गुणधर्म

प्रस्तावना

बिंदूस्रोताच्या प्रतिमेचा अभ्यास

जरा डोके चालवा

गोलीय आरसे

गोलीय आरशाशी संबंधित संकल्पना

किरणाकृती

निरीक्षण करा

प्रकाशाचे अपसरण आणि अभिसरण

आरशांचे उपयोजन

प्रकाशाचे परावर्तन

अंतर्गोल आरशाद्वारे मिळणाऱ्या विविध प्रतिमा
ध्वनीचा अभ्यास

आपल्याला कसे ऐकू येते?

ध्वनीचे गुणधर्म

Study of sound ध्वनीचा अभ्यास

ध्वनीचे उपयोजन

श्राव्य, अवश्राव्य व श्रव्यातीत ध्वनी

ध्वनीचे परावर्तन

निनाद

सोनोग्राफी

मानवी कर्ण

प्रस्तावना

ध्वनीचा वेग

ध्वनीचे प्रसारण

अनुतरंग/ध्वनी लहरी

ध्वनीची निर्मिती व तीव्रतेचे मापन

ध्वनीचे हवेतील प्रसारण
कार्बन

कार्बन

कार्बन मूलद्रव्याची ओळख

कार्बनची अपरूपता

प्रस्तावना

कार्बनचा आढळ

अस्फटिकी अपरूपे

कार्बनची विद्राव्यता

कार्बन डायऑक्साइड

कार्बन डायऑक्साइडचे भौतिक गुणधर्म

मिथेन

ग्रॅफाइट

हायड्रोकार्बन्स: मूलभूत सेंद्रिय संयुगे

बायोगॅस संयंत्र

biogas सयंत्र 3

कार्बनची अपरूपे
पदार्थ आपल्या वापरातील

प्रस्तावना

दैनंदिन जीवनातील काही क्षारांची माहिती

ब्लिचिंग पावडर (विरंजक चूर्ण – caOcl2) कॅल्शिअम ऑक्सिक्लोराइड

धुण्याचा सोडा

काही स्फटिकी क्षार

किरणोत्सारी पदार्थ

दैनंदिन जीवनातील काही रासायनिक पदार्थ

डाय

दुर्गंधीनाशक

अॅनोडायझींग

किरणोत्सारी समस्थानिकांचे उपयोग
सजीवांमधील जीवनप्रक्रिया

प्रस्तावना

वनस्पतींमधील पाण्याचे वहन

वनस्पतींमधील अन्न आणि इतर पदार्थाचे परिवहन

मानवामधील उत्सर्जन

रक्त व्याश्लेषण

वनस्पतींमधील समन्वय

मानवातील समन्वय

मानवी चेतासंस्था

रासायनिक नियंत्रण

परिघीय चेतासंस्था

अन्नघटकांपासून मिळणारी ऊर्जा

मानवी उत्सर्जन संस्था

मानवी चेतासंस्था 1

मानवी चेतासंस्था 2

वनस्पतीमधील उत्सर्जन
अनुवांशिकता व परिवर्तन

मेंडेलचे आनुवांशिकतेचे सिद्धांत

मेंडेलचे आनुवांशिकतेचे सिद्धांत

प्रस्तावना

आनुवंशिकता

डी.एन.ए

आर.एन.ए. (Ribo Nuclic Acid)

मेंडेलचा एकसंकर संततीचा प्रयोग

मेंडेलची द्विसंकर संतती (Dihybrid Cross)

अनुवंशिक विकृती

राष्ट्रीय आरोग्य अभियान

सिकलसेल आजार

अनुवंशिकता व परिवर्तन

तंतुकणिकीय विकृती

सिकलसेल अनिमिया
जैवतंत्रज्ञानाची ओळख

जैवतंत्रज्ञानाची ओळख

प्रस्तावना

प्राणी ऊती

संयोजी ऊती

स्नायूऊती

वनस्पती ऊती

स्थायी ऊती

जैवतंत्रज्ञान

जैवतंत्रज्ञानामुळे शेती व्यवस्थापनात झालेले बदल

कुक्कुटपालन

कृषी पर्यटन

स्नायूंचे प्रकार व कार्य

ऊतीसंवर्धन
अवकाश निरीक्षण न

दुर्बिणी

रेडिओ दुर्बीण

अवकाशातील दुर्बिणी

भारतीय अंतरीक्ष अनुसंधान केंद्र Indian Space Research Organization (ISRO) बंगळूरू

प्रस्तावना

इ ९ वि अवकाश निरीक्षण दुर्बीण
Author
MITRA
Created On
05 October 2018
Updated on
14 February 2024
License terms
CC BY 4.0
CC BY 4.0 For details see below:
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode
Copyright
MITRA, 2019