




हवा प्रदूषण (Air Pollution) :- आता आपण हवा प्रदूषणाविषयी माहिती अभ्यासूया. हवा हा सर्व सजीव सृष्टीचा जीवन जगण्यासाठी लागणारा सर्वात प्राथमिक आधार आहे. कारण परिसरात हवा नाही अशी कल्पनासुद्धा आपण करू शकत नाही. हवेशिवाय आपण किंवा सजीवसृष्टीचा कोणताच घटक क्षणभरही जिवंत राहू शकत नाही. हवेमध्ये अनेक वायू मिसळलेले असतात. नायट्रोजन, ऑक्सिजन, कार्बन डायऑक्साइड, इतर वायू, धुलिकण वगैरे. मात्र ते सहजपणे आपल्या डोळयांना दिसत नाहीत. परंतु विशिष्ट प्रक्रियांनी हे वायू वेगळे करता येतात. म्हणून हवा हे वेगवेगळया वायूंचे किंवा घटकांचे मिश्रण आहे असे म्हटले जाते. वेगवेगळ्या इंधनांच्या ज्वलनातून कार्बन डायऑक्साइड, कार्बन मोनॉक्साइड, सल्फर डायऑक्साइड नायट्रोजनची विविध ऑक्साईडे असे वायू बाहेर सोडले जातात. हे वायु खूप घातक परिणाम पर्यावरणावर करतात. असे विविध वायू, घटक हे हवेत मिसळतात व हवा दूषित करतात. “विषारी वायू, धूर, धूलिकण, सूक्ष्मजीव यांसारख्या घातक पदार्थामुळे हवा दुषित होते. त्यास हवेचे प्रदूषण असे म्हणतात. हवेचे हे प्रदूषण सर्व परिसंस्थेतील सजीवांवर वाईट परिणाम घडवून आणतात. त्याची कारणेही वेगवेगळी आहेत. हवा प्रदूषणाची कारणे : हवेचे प्रदूषण हे नैसर्गिक ब मानवनिर्मित अशा दोन्ही कारणांमुळे होते.

सजीव सृष्टी व सूक्ष्मजीवांचे वर्गीकरण

सजीव सृष्टी व सूक्ष्मजीवांचे वर्गीकरण

जैवविविधता आणि वर्गीकरणाची आवश्यकता

सजीव सृष्टी व सूक्ष्मजीवांचे वर्गीकरण - नामकरण

प्रस्तावना

व्हिटाकर यांचे वर्गीकरणाचे निकष

व्हिटाकर यांनी अभ्यासलेली सृष्टी

व्हिटाकर यांच्या वर्गीकरण पद्धतीचे गुण - दोष

सूक्ष्मजीवांचे वर्गीकरण

कवके

सूक्ष्मजीवांचे वर्गीकरण

सजीव सृष्टी : अनुकूलन संकल्पना

सजीव सृष्टी : जलीय अनुकूलन

सजीवसृष्टी भाग 3 ( सजीवांचे वर्गीकरण )

प्रस्तावना

व्हिटाकर यांचे वर्गीकरणाचे निकष

व्हिटाकर यांनी अभ्यासलेली सृष्टी

व्हिटाकर यांच्या वर्गीकरण पद्धतीचे गुण - दोष

सूक्ष्मजीवांचे वर्गीकरण

कवके
आरोग्य व रोग

आरोग्य व रोग

प्रस्तावना

रोग

काही संसर्गजन्य रोग

सद्यस्थितीतील काही महत्त्वाचे रोग

स्वाईन फ्लू

एड्स

प्राण्यांमार्फत होणारा रोगप्रसार

असंसर्गजन्य रोग

मधुमेह

औषधांचा गैरवापर केल्याने होणारे धोके

हदयविकार

रोग

संसर्गजन्य रोग

आरोग्य व रोग - ओळख

असंसर्गजन्य रोग

प्रस्तावना

रोग

काही संसर्गजन्य रोग

सद्यस्थितीतील काही महत्त्वाचे रोग

स्वाईन फ्लू

एड्स

प्राण्यांमार्फत होणारा रोगप्रसार

असंसर्गजन्य रोग

मधुमेह

हदयविकार

औषधांचा गैरवापर केल्याने होणारे धोके
बल व दाब

बल व दाब

बल व दाब

आर्किमिडीजची तत्त्वे

संतुलित आणि असंतुलित बले:

वायूंमधील दाब

प्रस्तावना

घर्षण बल

जडत्व

दाब

स्थायूवरील दाब

द्रवाचा दाब

वातावरणीय दाब

प्लावक बल

प्लावक बलावर आधारित प्रश्नोत्तरे

आर्किमिडीजचे तत्त्व

सोडविलेली उदाहरणे

संतुलित व असंतुलित बले

प्लावक बल

द्रवाने प्रयुक्त केलेला दाब

द्रवाचा दाब - अवलंबून असणारे घटक

प्लावक बल

हवेचा दाब

जडत्व

बल व दाब

वातावरणीय दाब

दाब म्हणजे काय?

प्लावक बल

द्रवांमधील दाब

जडत्व

बलाचे प्रकार

बलाचे दैनंदिन जीवनातील महत्व

प्लावक बल

बल आणि दाब | Part 2/2 | Force And Pressure | Marathi | Class 8

प्रस्तावना

घर्षण बल

संतुलित आणि असंतुलित बले

जडत्व

दाब

स्थायूवरील दाब

द्रवाचा दाब

वातावरणीय दाब

प्लावक बल

प्लावक बलावर आधारित प्रश्नोत्तरे

आर्किमिडीजचे तत्त्व

सोडविलेली उदाहरणे
धाराविद्युत आणि चुंबकत्व

धारा विद्युत आणि चुंबकत्व

प्रस्तावना

विभवांतर

विद्युतघट

विद्युत परिपथ

धारा विद्युतचे चुंबकीय परिणाम

विद्युत घंटा

विद्युत चुंबक

विद्युत परिपथ

चुंबकत्व

विद्युत प्रभार

धारा विद्युत आणि चुंबकत्व – विद्युत घट

विद्युत धारेचे चुंबकीय परिणाम

विद्युत परिपथ

धारा विद्युत आणि चुंबकत्व - ओळख

प्रस्तावना

विभवांतर

विद्युतघट

विद्युत परिपथ

धारा विद्युतचे चुंबकीय परिणाम

विद्युत घंटा
अणूचे अंतरंग

अणूचे अंतरंग

न्यूट्रॉन

प्रस्तावना

डाल्टनचा अणुसिद्धांत

रूदरफोर्डचे केंद्रकीय अणुप्रारूप (1911)

बोरचे स्थायी कक्षा अणूप्रारूप (1913)

अणुसंज्ञा, अणुअंक व अणुवस्तुमानांक

इलेक्ट्रॉनचे वितरण

संयुजा व इलेक्ट्रॉन संरूपण

जरा डोके चालवा

समस्थानिके

अणुभट्टी

अणुअंक

अणूचे अंतरंग – भाग 1

अणूचे अंतरंग – भाग 2

अणूचे अंतरंग – भाग 3

अणूचे अंतरंग – भाग 4

अणूचे अंतरंग – भाग 5

अणूचे अंतरंग – भाग 6

प्रस्तावना

डाल्टनचा अणुसिद्धांत

रूदरफोर्डचे केंद्रकीय अणुप्रारूप (1911)

बोरचे स्थायी कक्षा अणूप्रारूप (1913)

न्यूट्रॉन

अणुसंज्ञा, अणुअंक व अणुवस्तुमानांक

इलेक्ट्रॉनचे वितरण

संयुजा व इलेक्ट्रॉन संरूपण

जरा डोके चालवा

जरा डोके चालवा
द्रव्याचे संघटन

प्रस्तावना

द्रव्यांचे रासायनिक संघटन

मूलद्रव्यांचे प्रकार

संयुगांचे प्रकार

मिश्रणांचे प्रकार

द्रावण

समजून घेऊ संयुगांना

रेणुसूत्र व संयुजा

तिरकस गुणाकार पद्धतीने साध्या संयुगाचे रेणुसूत्र लिहिणे

मिश्रणाचे प्रकार - भाग २

रेणूवस्तुमान काढणे

प्रस्तावना

द्रव्यांचे रासायनिक संघटन

मूलद्रव्यांचे प्रकार

संयुगांचे प्रकार

मिश्रणांचे प्रकार

द्रावण

समजून घेऊ संयुगांना

रेणुसूत्र व संयुजा

तिरकस गुणाकार पद्धतीने साध्या संयुगाचे रेणुसूत्र लिहिणे
धातू अधातू

धातू

धातू-अधातू

प्रस्तावना

अधातू

धातूंचे रासायनिक गुणधर्म

अधातूंचे रासायनिक गुणधर्म

राजधातू

क्षरण

धातू-अधातू

धातूचे भौतिक गुणधर्म भाग 2

भौतिक गुणधर्म भाग १

भौतिक गुणधर्म – भाग 2

भौतिक गुणधर्म – भाग 3

रासायनिक गुणधर्म - भाग 1

रासायनिक गुणधर्म - भाग 2

प्रस्तावना

धातूचे भौतिक गुणधर्म भाग 2

अधातू

धातूंचे रासायनिक गुणधर्म

अधातूंचे रासायनिक गुणधर्म

राजधातू

क्षरण
प्रदूषण

प्रदूषण

प्रस्तावना

प्रदूषण

हवा प्रदूषण

मानवनिर्मित कारणे

हवा प्रदूषणाचा वनस्पती व प्राणी यांवर होणारा परिणाम

हरितगृह परिणाम व जागतिक तापमान वाढ

हवा प्रदूषणावर प्रतिबंधात्मक उपाय

जलप्रदूषके

मृदा प्रदूषण

मृदा प्रदूषणाचा हवा तसेच जलप्रदूषण यांच्याशी असणारा संबंध

हवा

प्रदूषण - प्रस्तावना

प्रदूषण - हवा प्रदूषण भाग -2

प्रदूषण - हवा प्रदूषण भाग -1

प्रदूषण - मृदा प्रदूषण

प्रदूषण - जल प्रदूषण

प्रस्तावना

प्रदूषण

हवा प्रदूषण

मानवनिर्मित कारणे

हवा प्रदूषणाचा वनस्पती व प्राणी यांवर होणारा परिणाम

हरितगृह परिणाम व जागतिक तापमान वाढ

हवा प्रदूषणावर प्रतिबंधात्मक उपाय

जलप्रदूषके

मृदा प्रदूषण

मृदा प्रदूषणाचा हवा तसेच जलप्रदूषण यांच्याशी असणारा संबंध
आपत्ती व्यवस्थापन

प्रस्तावना

भूकंपाची कारणे

भूकंपाच्या वेळी हे करू नका

आग

आग विझवण्याच्या पद्धती

दरड कोसळणे

आपत्ती निवारण-नियोजन आराखडा

भूकंप

आग आणि भूस्खलन

काही नैसर्गिक घटना | Part 2/2 | Some Natural Phenomena | Marathi | Class 8

प्रस्तावना

भूकंपाची कारणे

भूकंपाच्या वेळी हे करू नका

आग

आग विझवण्याच्या पद्धती

दरड कोसळणे

आपत्ती निवारण-नियोजन आराखडा
पेशी व पेशीअंगके

प्रस्तावना

पेशीचे भाग

पेशीची ऊर्जा वापरून चालणाऱ्या क्रिया

पेशीद्रव्य

आंतर्द्रव्यजालिका

परिचय शास्त्रज्ञांचा

रिक्तिका

हरितलवक

वनस्पती पेशी

पेशीरचना व सूक्ष्मजीव

पेशी आणि पेशी अंगके - ओळख

पेशी आणि पेशी अंगके - रचना आणि कार्य

पेशी अंगक भाग - १

पेशी अंगक भाग - 2

प्रस्तावना

पेशीचे भाग

पेशीची ऊर्जा वापरून चालणाऱ्या क्रिया

पेशीद्रव्य

आंतर्द्रव्यजालिका

परिचय शास्त्रज्ञांचा

रिक्तिका

हरितलवक
मानवी शरीर व इंद्रिय संस्था

मानवी शरीर व इंद्रिय संस्था

सांगा पाहू

रक्तदाब

प्रस्तावना

रक्ताभिसरण संस्था

रक्तवाहिन्या-रचना व कार्य

माहीत आहे का तुम्हांला

रक्त

रक्ताची कार्ये

श्वसनप्रक्रीया

मानवी श्वसन संस्था 1

मानवी श्वसन संस्था 2

पेशी आणि सजीवांमधील पेशींचे कार्य

रक्तदाब आणि उच्च रक्तदाब

मानवामधील श्वसन

मानवी रक्ताभिसरण संस्था

रक्त पराधान

रक्त आणि त्यासंबंधी संकल्पना

जलवायू आणि पोषणावर आधारित अनुकूलन

प्रस्तावना

श्वसनप्रक्रीया

सांगा पाहू

रक्ताभिसरण संस्था

रक्तवाहिन्या-रचना व कार्य

माहीत आहे का तुम्हांला

रक्त

रक्ताची कार्ये

रक्तदाब
आम्ल आम्लारी ओळख

आम्ल, आम्लारी ओळख

जरा डोके चालवा

प्रस्तावना

दर्शक

करून पहा

आम्ल

उदासिनीकरण

आम्ल, आम्लारी ओळख - भाग १

आम्ल, आम्लारी ओळख - भाग 2

प्रस्तावना

दर्शक

करून पहा

आम्ल

जरा डोके चालवा

उदासिनीकरण
रासायनिक बदल व रासायनिक बंध

रासायनिक बदल व रासायनिक बंध

प्रस्तावना

रासायनिक बदल व शाब्दिक समीकरण

मानवनिर्मित रासायनिक बदल

रासायनिक बंध

सहसंयुज बंध

रासायनिक बदल व रासायनिक बंध - भाग १

प्रस्तावना

रासायनिक बदल व शाब्दिक समीकरण

मानवनिर्मित रासायनिक बदल

रासायनिक बंध

सहसंयुज बंध
उष्णतेचे मापन व परिणाम

उष्णतेचे मापन व परिणाम - थोडे आठवा

उष्णतेचे मापन व परिणाम - तापमान

उष्णतेचे मापन व परिणाम - तापमापी

उष्णतेचे मापन व परिणाम - कॅलरीमापी

उष्णतेचे मापन व परिणाम - उष्णतेचे परिणाम

उष्णतेचे मापन व परिणाम

स्थायूचे प्रतलीय प्रसरण

प्रस्तावना

उष्णतेचे स्त्रोत

तापमान

एकके

तापमापी

कॅलरीमापी

उदाहरण

उष्णतेचे मापन व परिणाम - विशिष्ट उष्मा

प्रस्तावना

उष्णतेचे स्त्रोत

तापमान

एकके

तापमापी

कॅलरीमापी

उदाहरण

स्थायूचे प्रतलीय प्रसरण
ध्वनी

Study of sound ध्वनीचा अभ्यास

प्रस्तावना

ध्वनी प्रसारण आणि माध्यम

ध्वनी तरंगांची वारंवारिता

ध्वनीक्षेपकापासून ध्वनी निर्मिती

ध्वनी आणि संगीत

ध्वनीची ओळख

ध्वनी - प्रसारणाचे माध्यम

भारतीय संगीत वाद्ये

मानवनिर्मित ध्वनी

ध्वनी | Part 1/2 | Sound | Marathi | Class 8

ध्वनी | Part 2/2 | Sound | Marathi | Class 8

प्रस्तावना

ध्वनी प्रसारण आणि माध्यम

ध्वनी तरंगांची वारंवारिता

ध्वनी आणि संगीत

ध्वनीक्षेपकापासून ध्वनी निर्मिती
प्रकाशाचे परावर्तन

प्रकाशाचे परावर्तन

प्रकाशाचे परिवर्तन

प्रस्तावना

परावर्तनाचे नियम

प्रकाश परावर्तनाचे प्रकार

कॅलिडोस्कोप(शोभादर्शी/चारुदर्शी)

प्रकाश परावर्तन आणि परावर्तनाचे नियम

प्रकाशाचे परावर्तन

प्रकाशाचे परावर्तन - परावर्तनाचे नियम

प्रकाशाचे परावर्तन - परावर्तनाचे प्रकार

प्रकाशाचे परावर्तन - परिदर्शी आणि शोभादर्शी

प्रकाश | Part 1/2 | Light | Marathi | Class 8

प्रकाश | Part 2/2 | Light | Marathi | Class 8

प्रस्तावना

परावर्तनाचे नियम

प्रकाश परावर्तनाचे प्रकार

कॅलिडोस्कोप(शोभादर्शी/चारुदर्शी)
मानवनिर्मित पदार्थ

प्लास्टिक

मानवनिर्मित पदार्थ

प्रस्तावना- पदार्थ

प्लॅस्टिकचे गुणधर्म

प्लॅस्टिक आणि पर्यावरण

थर्मोकोल

काच

काचेचे प्रकार व उपयोग

काचेचा पर्यावरणावर होणारा परिणाम

मानवनिर्मित पदार्थ - भाग 1

मानवनिर्मित पदार्थ - भाग 2

प्रस्तावना- पदार्थ

प्लॅस्टिकचे गुणधर्म

प्लॅस्टिक आणि पर्यावरण

थर्मोकोल

काच

काचेचे प्रकार व उपयोग

काचेचा पर्यावरणावर होणारा परिणाम
परिसंस्था

परिसंस्था

प्रस्तावना

भू-परिसंस्था

परिसंस्थेची रचना

परिसंस्थेतील घटकांमधील आंतरक्रिया

वृक्ष एक परिसंस्था

जलीय परिसंस्था

मानवी हस्तक्षेपामुळे होणारा परिसंस्थांचा ऱ्हास

जैविक विविधता

मृदा

परिसंस्था - ओळख आणि परिसंस्थाची रचना

परिसंस्था - परिसंस्थाचे कार्य

वनस्पती आणि प्राण्यांचे संरक्षण | Part 2/2 | Conservation Of Plants And Animals | Marathi | Class 8

प्रस्तावना

परिसंस्थेची रचना

परिसंस्थेतील घटकांमधील आंतरक्रिया

भू-परिसंस्था

वृक्ष एक परिसंस्था

जलीय परिसंस्था

मानवी हस्तक्षेपामुळे होणारा परिसंस्थांचा ऱ्हास
ताऱ्यांची जीवनयात्रा

ताऱ्यांची जीवनयात्रा

सूर्याच्या वस्तुमानाच्या 8 ते 25 पट वस्तुमान (8Msun<Mstar<25Msun)असलेल्या ताऱ्यांची अंतिम अवस्था

प्रस्तावना

ताऱ्यांचे गुणधर्म

ताऱ्यांची निर्मिती

ताऱ्यांचे स्थैर्य

ताऱ्यांची अंतिम स्थिती

तारे व आपली सूर्यमाला

ताऱ्यांची उत्क्रांती

प्रस्तावना

ताऱ्यांचे गुणधर्म

ताऱ्यांची निर्मिती

ताऱ्यांचे स्थैर्य

ताऱ्यांची अंतिम स्थिती

सूर्याच्या वस्तुमानाच्या 8 ते 25 पट वस्तुमान (8Msun<Mstar<25Msun)असलेल्या ताऱ्यांची अंतिम अवस्था
Author
MITRA
Created On
10 October 2018
Updated on
28 March 2023
License terms
CC BY 4.0
CC BY 4.0 For details see below:
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode
Copyright
MITRA, 2019